Koningssteden van Marokko

De vier oude hoofdsteden: Fèz, Meknès, Marrakesh en Rabat

De Marokkaanse Koningssteden staan bekend als de mooiste en meest historische steden van het land. Dit is dé plek om de geschiedenis in te duiken en je te verdiepen in de Moren en de verschillende dynastieën die Marokko geregeerd hebben. Ontdek meer over de vier Koningssteden.

Wij – Lars, Dasja & Ninja – Reizen In onze zelfbouw camper. Sinds 2015 delen we praktische tips en info uit eigen ervaring zodat jij goed voorbereid op pad kunt. Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief of leer meer over ons.

Elke Koningsstad, Fèz, Meknès, Marrakesh en Rabat, zijn stuk voor stuk belangrijke steden binnen de geschiedenis van Marokko. Ze zijn allemaal ooit de hoofdstad van het koninkrijk geweest. Nu is dit Rabat. De oudste Koningsstad is Fèz, welke al in de negende eeuw onder Sultan Idriss II (een achterkleinzoon van de profeet Mohammed) de hoofdstad van Marokko werd. Nadat zijn dynastie ten val kwam namen de Almoraviden het over, met Marrakesh als hoofdstad. Maar Fèz bleef een belangrijke stad, die later nog vaker tot hoofdstad zou worden uitgeroepen onder verschillende koningen. In de twaalfde eeuw namen de Almohaden het stokje over en stichten de stad Rabat. Rabat werd direct hun hoofdstad maar dit werd weer omgegooid toen de beruchte sultan Moulay Ismael aan de macht kwam. Hij maakte Meknès tot hoofdstad en tot 1912 bleef dit zo. In 1912 hebben de Fransen Rabat weer tot hoofdstad uitgeroepen en nadat Marokko onafhankelijk werd is dit ook de hoofdstad gebleven.

Opmerkelijk: de grootste stad van Marokko, Casablanca, is geen Koningsstad. Casablanca heeft nooit als hoofdstad gediend en voelt ook een stuk moderner (of Westers) aan dan de vier Koningssteden.

Fèz, de oudste van de koningssteden

Fèz – opgericht door Idris I tussen 789 en 808 n.C. – wordt gezien als de meest interessante koningsstad en omschreven als de spirituele en culturele hoofdstad van Marokko. Deze titel heeft Fèz o.a. te danken aan één van de oudste en belangrijkste universiteiten in de Moslimwereld (de universiteit van al-Qarawiyyin, 859 n.C.). In de eeuwen na de oprichting domineerde deze (en andere universiteiten in Fèz) het intellectuele leven van de stad en van het land eromheen. Veel belangrijke literatuur – gericht op religieuze wetenschap, filosofie en poëzie – kent hier zijn oorsprong.

Fèz als Koningsstad: Fèz is de oudste stad van Marokko en heeft het vaakst als hoofdstad / Koningsstad gediend. Maar liefst zes keer.

Onder de Idrisid-dynastie, van het begin van de 9e eeuw tot 974;

Onder de Marinid-dynastie, van 1244 tot 1465;

Tijdens het Idrisid-intermezzo van de 15e eeuw, van 1465 tot 1471;

Onder de Wattasid-dynastie, van 1471 tot 1554;

Onder de Saadische dynastie, van 1603 tot 1627;

Tijdens de 17e eeuw Dila’ite intermezzo, van 1659 tot 1663;

Onder de Alaouitische dynastie, van 1666 tot 1672 en van 1727 tot 1912.

Momenteel is Fèz de op een na grootste stad van Marokko, na Casablanca. Maar van oudsher heeft de stad altijd veel inwoners gekend. Zo is de stad groots opgezet met ruim 16 kilometer aan stadsmuren en is Fèz opgebouwd uit drie delen; Fèz el Bali (het middeleeuwse deel) ofwel Medina, hier leeft ongeveer de helft van de inwoners en dit is ook het meest bezochte deel door toeristen. Fèz el Jedid is het tweede deel, dit stuk wordt ook wel het nieuwe Fèz genoemd, ook al is dat het al sinds eind 13^e eeuw. In dit deel vind je Mellah, het oude Joodse gedeelte. Het derde deel is het moderne ville nouvelle, gebouwd door de Fransen. Dit stuk is voor de meeste mensen het bezoeken niet echt waard.

Tip: De beste uitzichten over Fèz heb je vanaf de Merenid graven aan de noord kant. Vanaf hier kijk je over het oude stadsdeel.

Fèz kent veel mooie en interessante bouwwerken. Zoals de Bou Inania Madrasa (een religieus college en een van de weinige religieuze plaatsen in Marokko open voor niet-moslims), een oude en sierlijke binnenplaats omringd door eenvoudige cellen ooit gebruikt door studenten. Het Belghazi museum dat zijn tentoonstelling huist in een 17^e -eeuwse riad, een tuinhuis gebouwd om een binnentuin.
Het hoogtepunt van Fèz is uiteraard de Medina (het oude stadsdeel), een doolhof dat sinds de achtste eeuw onveranderd is en waar paarden en ezels voorrang hebben terwijl ze de kleine winkeltjes voorzien van koopwaar. Hier vind je het echte leven in één van de koningssteden, elk district heeft zijn eigen badhuis, bakker, messenslijper, etc. De kleine straatjes van Fèz’s Medina laten je geheid verdwalen, maar gelukkig kom je altijd iemand tegen om je de weg te wijzen als dat nodig is. Even aan alle drukte van de stad ontsnappen kan in de Jnan Sbil-tuinen, ook bekend als de Bou Jeloud-tuinen. Deze openbare tuin, gelegen tussen Fèz el Jedid en Fèz el Bali, is een oase van rust en natuurlijk groen.

Let op: Moskeeën zijn niet toegankelijk voor niet-moslim bezoekers, wel is het de moeite waard om bij de ingang van de Zaouia Moulay Idriss naar binnen te gluren, hier ligt het graf van de stichter van de stad.

Zien en doen in Fèz

Fèz el Bali (Medina): het oudste stadsdeel wat grotendeels onveranderd is sinds de 8e eeuw. Ga op zoek naar leuke winkeltjes en de lekkerste restaurantjes;
Fèz el Jedid (het nieuwe Fèz): Nog steeds wordt dit het nieuwe Fèz genoemd, terwijl het zelf ook al eeuwen oud is. Je vindt hier o.a. de Mellah het oude Joodse gedeelte;
Merenid graven: De graven zelf stellen niet ontzettend veel voor. Het uitzicht over de stad is de wandeling naar boven meer dan waard;
Bou Inania Madrasa: Religieus college en een van de weinige religieuze plaatsen in Marokko open voor niet-moslims.
Leerlooierijen: Hoewel de manier waarop je de leerlooierijen te zien krijgt vaak wat gek is (kans dat je moet betalen om op het balkon van een winkel te mogen staan), mag je dit stadsbeeld niet missen. Nog steeds tekent deze industrie het dagelijkse straatbeeld;
Jnan Sbil-tuinen: Dit is de oudste tuin in Fez en in de 19e eeuw aangelegd als koninklijk park en tuin door Sultan Moulay Hassan I;
Hamams: Een groot aantal van de historische hamams (openbare badhuizen) is bewaard gebleven en worden nog steeds gebruikt door de lokale bevolking.

Zien en doen in de omgeving van Fèz

Cèdre Gouraud Forest (of Forêt des Cèdres): Een Cederbos met Barbary Apen;
Azrou: Leuk kleinschalig dorp in de buurt van het Cèdre Gouraud Forest met elke dinsdag een souk (markt);
Ifrane: Waan je voor even in Zwitserland. Zeker in de winter als er sneeuw ligt. In de omgeving zijn ook verschillende watervallen en grotten te vinden;
Nationaal Park Jbel Tazzeka: Loop door de cederbossen of geniet van het uitzicht vanaf de 1.980 meter hoge Jbel Tazzeka. Tussen november en april is de Cascades de Ras el-Oued de moeite waard om te bezoeken.

Koningssteden rondreis boeken?

Zelf de Koningssteden van Marokko ontdekken? Er zijn verschillende reisorganisaties die complete (individuele) rondreizen hebben opgezet. Je hoeft zelf niet over de route na te denken want deze reizen brengen je naar de indrukwekkende Koningsteden en sommige combineren het met de imposante zandduinen. Bekijk de reizen en ontdek of er iets voor jou tussen zit:

Meknès, relaxt verscholen achter de vele stadsmuren

Meknès – in de 11e eeuw gesticht door de Almoraviden als een militaire nederzetting – werd de hoofdstad van Marokko onder het bewind van Sultan Moulay Ismaïl (1672–1727), zoon van de stichter van de Alaouitische dynastie. Dat dit een machtig man was is o.a. terug te zien in de opzet van de stad die wordt belichaamd door de Bab-El-Mansour-poort. Welke één van de kroonjuwelen is van het enorme paleiscomplex, met uitgebreide vestingwerken en nog meer monumentale poorten. Maar er is meer wat een bezoek aan Meknès de moeite waard maakt.

Meknes als Koningsstad: Meknès is de enige stad die maar één keer de Koningsstad is geweest, van 1672 tot 1727. Wellicht dat het te maken heeft met het feit dat het nog geen 60 kilometer van Fèz afligt.

Wat Meknès uniek maakt is de opzet van de stad, deze is totaal anders in vergelijking met de drie andere Koningssteden. In tegenstelling tot de meeste grote steden in Marokko is het hoogtepunt van Meknès niet de Medina maar het 17^e -eeuwse paleiscomplex wat als hoofdkwartier van Moulay Ismael diende. En hoewel hoofdkwartier misschien wat klein klinkt, kan dit deel van Meknès het beste omschreven worden als een ommuurde stad met meerdere paleizen, moskeeën, dungeons en tuinen in een stad. Inderdaad, een stad midden in de stad. Niet gek dat dit stadsdeel dan ook wel simpelweg Koningsstad of Cité Impériale genoemd wordt. Aan alles in dit paleiscomplex zie je terug dat het voor de elite was, het is ontzettend ruim opgezet met vijvers, tuinen maar ook alle andere voorzieningen die je in die tijd in een stad verwacht. En meer.

Tip: Vooral de dungeons zijn spectaculair. Hier werd graan bewaard waarmee de bevolking van Meknès een jaar vooruit kon. Oh ja en ook nog eens 12.000 (!!) paarden. Ook het Moulay Ismael Mausoleum is een bezoek waard, en niet alleen omdat dit één van de weinige heilige plaatsen is die door niet-moslims bezocht mag worden.

Dit is dan ook de reden dat Meknès relaxter aanvoelt dan bijvoorbeeld in Fèz of Marrakesh. De luxe van rust en ruimte vind je niet snel midden in een andere stad. Zeker in het Koningsstadsdeel zelf vergeet je soms even dat je midden in de zesde stad van Marokko staat. In de Koningsstad is het rustig, locals lijken dit deel vooral aan toeristen over te laten. Dit alles veranderd zodra je vanuit de Koningsstad via het El-Hedima plein oversteekt richting de Medina. Hier sta je zo weer midden in het drukke dagelijkse leven van de Marokkaanse verkopers. Zo vind je hier schitterende handgemaakte producten, de lekkerste kruiden en natuurlijk het heerlijke Marokkaanse eten in de vele restaurantjes of gewoon bij een marktkraampje op straat.

Buiten deze hotspots loop je rondom de Koningsstad en de Medina letterlijk tegen nog een historisch bouwwerk aan. De (oude) stadsmuren van in totaal 45 kilometer zijn voorzien van imposante poorten die je toegang geven tot een nieuw of ander deel van de stad.

Zien en doen in Meknès

Cité Impériale (Koningsstad): het paleiscomplex van Sultan Moulay Ismael;
El-Hedima: Het grote centrale plein van Meknès met veel eetkraampjes en de verbinding tussen de Koningsstad en de Medina;
Medina van Meknès: Ga op zoek naar de mooiste handgemaakte producten, of verdwaal in de kleine steegjes en probeer onderweg de verschillende etenskraampjes die je tegenkomt;
Stadsmuur en Poorten: Met 45 kilometer stadsmuur met meer dan 20 stadspoorten zijn stadsdelen van elkaar gescheiden. Sommige met schitterende moskeeën en oude universiteitsgebouwen.

Zien en doen in de omgeving van Meknès

Volubilis: een oude Romeinse stad waar nu nog veel overblijfselen van te zien zijn. Zo zijn de triomfboog en de basilica nog erg goed intact en indrukwekkend om te zien;
Cèdre Gouraud Forest, Azrou, Ifrane: zie de omschrijving van deze bezienswaardigheden hierboven bij zien en doen in de omgeving van Fèz

Ontdek de cultuur Handige Tips & Tricks

Tekst gaat hieronder verder!

Marrakesh, de grootste en drukste koningsstad

Marrakesh staat praktisch symbool voor Marokko, het heeft zijn naam aan Marokko gegeven. De stad – gesticht in 1071 – werd door de Almoraviden-dynastie direct als hoofdstad bestempeld. Het zou dat, ook tijdens de Almohaden-dynastie, voor twee eeuwen blijven. Maar ook daarna wordt Marrakesh nog vaker als hoofdstad bestempeld door verschillende heersers. De stad heeft zijn status als belangrijkste stad van het land voor een groot deel te danken aan de strategische handelspositie. Want hoewel Marrakesh de vierde stad van het land is, speelde het vooral een belangrijke rol als schakel tussen de Sahara, de Atlas, de Anti-Atlas en Noord-Marokko en zelfs Europa. Tot op de dag van vandaag kan je handgemaakte producten en ander handelswaar uit alle hoeken van het koninkrijk vinden in de verschillende souks of juist in één van de luxe winkelcentra.

Marrakesh als Koningsstad: Marrakesh heeft zijn naam aan Marokko gegeven. Na twee eeuwen als hoofdstad raakte het deels in vergetelheid tot het in de 16^e eeuw nieuw leven werd ingeblazen door de Saadi-dynastie met Ahmed el-Mansour als aanjager. Marrakesh was de hoofdstad van:

De Almoraviden-dynastie, van 1071 tot 1147;

De Almohaden-dynastie, van 1147 tot 1244;

De Saadi-dynastie, als prinsen van Tagmadert van 1511 tot 1554 en als sultans van Marokko van 1554 tot 1659;

De Alaouite dynastie, in bepaalde periodes.

Marrakesh, ook wel de Red City genoemd, staat bekend om zijn drukte, vooral rondom de markten en pleinen. Het is een stad waarin je moet weten wat je wilt, en recht op dat doel afgaan. Naast de overduidelijke bezienswaardigheden; het Place Jemaa el-Fna plein, de souks en de Koutoubiamoskee zijn andere hoogtepunten beter verstopt. Probeer bij een bezoek aan Marrakesh opzoek te gaan naar de Saadian tombes, het Mausoleum van de 66 koningen van de Saadian dynastie, het Koubba el Baadiyin (één van de oudste gebouwen in de stad) en Ibn Youssef Medersa, de grootste religieuze school van Marokko.

Belangrijk: Zorg dat je een goede kaart van de Medina van Marrakesh meeneemt. Je raakt hier makkelijk verdwaald en de navigatie op je telefoon heeft in de kleine straatjes moeite met de locatiebepaling. En met iedereen die iets van je wil kan het nogal hectisch worden. Om in te komen kan het slim zijn om een halve dag een gids mee te nemen, voor ongeveer 120 dirham heb je een officiële gids (te vinden bij het toeristenbureau in Jemaa El Fna). Let wel op, geef ook hier goed aan wat je graag wilt zien!

Aangezien handel altijd belangrijk is geweest voor Marrakesh zijn de souks (markten) hier echt een must see. De indeling is op basis van de producten die worden verkocht of gemaakt. Het grote stadsdeel, ten noorden en ten oosten van Place Jemaa el-Fna, is opgedeeld in kleinere souks voor specifieke producten. Zo vind je er o.a. souks voor leer, tapijten, kleding, sieraden, koper, huiden en zelfs snaarinstrumenten.

Let op: Oplichten lijkt de nationale sport van Marrakesh te zijn. Zo proberen mensen op straat geld aan je te verdienen door je de weg te wijzen. Ook als ze zeggen dat ze er geen geld voor willen. Maar ook de prijzen in de souks worden extra hoog ingezet. Gelukkig is er een initiatief dat dit wil tegengaan. Het Ensemble Artisanal is een, door de overheid gesubsidieerde, markt waar ambachtslieden hun waar maken én verkopen. Onderhandelen is hier niet nodig want alles heeft een eerlijke vaste prijs.

Zien en doen in Marrakesh

Saaidian Tombs: In de Saaidian Tombs zijn 66 graven te vinden, sommige binnen en andere buiten. De meeste zijn simpel versierd, waar andere marmeren hoogstandjes zijn.
De verschillende paleizen: Er zijn meerdere paleizen te bezoeken in het centrum van de stad. Vaak is de entree maar een paar euro. De bekendste zijn Palais Bahia en Palais el-Badi vanaf waar je een mooi uitzicht over de stad hebt;
Place Jemaa el-Fna: Het middelpunt van Marrakesh, maar ook direct een plek om soms gek van te worden. Of het nu verkopers zijn, mannen die als gids willen fungeren of vrouwen die je hand vol met henna willen smeren. Pas ook op voor zakkenrollers;
Ensemble Artisanal: Een, door de overheid gesubsidieerde, markt waar ambachtslieden hun waar maken én verkopen voor een eerlijke vaste prijs. Geen gedoe met afdingen dus en direct kopen bij de bron;
Souks: Of je nu op zoek bent naar kruiken, potten, servies of juist met leer, huiden of tapijten naar huis wilt gaan voor elke categorie is een souk te vinden. Maar er zijn ook aparte souks voor kleding, sieraden, koper en zelfs snaarinstrumenten;
Ben Yousses Madrasa: Misschien wel de mooiste Koranschool die er is. Met schitterende details versiert en een waar genot om in rond te lopen;
Menara Gardens: Als je even genoeg hebt van de stad dan is dit de plek om bij te komen. Met bijna 90 ha vind je hier verkoeling in de schaduw van bomen. Op heldere dagen zie je het Atlasgebergte liggen.

Uiteraard is dit maar een kleine opsomming van wat er allemaal in Marrakesh te zien en doen is. De lijst met mooie gebouwen, stadsdelen en stadsparken gaat maar door.

Zien en doen in de omgeving van Marrakesh

Ourika vallei: Een populair toeristisch dagtochtje vanuit Marrakesh. De vallei ligt op 64 kilometer van de stad en is een mooi plaatje. Aan de weg zijn de mooiste kleden, rieten manden en andere Marokkaanse souvenirs te koop;
Oukaïmeden: In de winter is Oukaïmeden, 74 kilometer van Marrakesh vandaan, een skioord. In de zomer is dit dorp de uitvalsbasis voor bergtochten. Vanaf hier heb je waanzinnige uitzichten en zie je in de verte Marrakesh liggen;
Jbel Toubkal: De hoogste berg van Marokko (4.167 m), ideaal voor dagtochten maar ook de ideale achtergrond voor een kortere wandeling.

Rabat, waar historie en modern elkaar afwisselen

Rabat – in de 12e eeuw gesticht door de Almohaden-kalief Yaqub al-Mansur – was direct bestemd als hoofdstad. De stad groeide gestaag, maar raakte na de ineenstorting van de Almohaden in verval. Het project werd stopgezet en Marrakesh bleef de hoofdstad. In de 17e eeuw werd Rabat zelfs een toevluchtsoord voor Barbarijse piraten. Pas weer in de 18e eeuw werd Rabat aangewezen als een keizerlijke stad door de Alaouitische sultan Muhammad ibn Abdallah, die het Dar al-Makhzen-paleis bouwde. Het was toen echter niet de hoofdstad, aangezien de sultan bleef afwisselen met Fèz en Marrakesh. De Fransen vestigden in 1912 een protectoraat over Marokko en maakten van Rabat het administratieve centrum. Marokko werd onafhankelijk in 1955 en Rabat werd de hoofdstad. Het Dar al-Makhzen-paleis is nog steeds het officiële en meest gebruikte verblijf van de Marokkaanse koning en daarom geen toeristische trekpleister.

Rabat als Koningsstad: De eerste status van Koningsstad is in de 18^e eeuw. Al is Rabat dan nog niet de echte hoofdstad. Maar vanaf dan heeft het wel een paleis. Het zijn de Fransen die Rabat als eerste een vergelijkbare status geven. In 1912 wordt Rabat het administratieve centrum van de Fransen. Toen Marokko in 1956 onafhankelijk werd, koos Mohammed V, de toenmalige koning van Marokko, ervoor om Rabat als hoofdstad te behouden.

Tip: Het Mausoleum van Mohammed V is één van de weinige heilige plaatsen die door niet-moslims bezocht mag worden. Enkel de (nieuwe) moskee welke onderdeel is van het Mausolée Mohammed V is niet toegankelijk voor niet-moslims.

Tegenwoordig is er in Rabat een ideale mix gevonden tussen een historisch en modern stadscentrum. Sommige delen zijn modern met groots opgezette pleinen, terwijl het traditionele leven in de Medina er niet door aangetast lijkt. Het beste voorbeeld van deze mix is die van Rabat’s meest iconische gebouwen; de Tour Hassan en het Mausoleum van Mohammed V. De toren was oorspronkelijk een onderdeel van een moskee, gebouwd aan het einde van de 12^e eeuw, maar van deze moskee zijn nu nog enkel de pilaren over. Aan de andere kant van deze historie vind je het moderne Mausoleum van Mohammed V.

Weer een heel ander gevoel roept de Kasbah des Oudayas (Kasba van de Oudaya’s) of vestiging op die over de kust uitkijkt. Hier lijkt het even alsof je in Andalusië bent door de blauwe en witte huisjes met vlakke daken. Een extra bonus is dat Rabat een paar heerlijke stranden heeft waar zelfs gesurft kan worden.

Tip: De vibe in Rabat is heel aangenaam. Laat je in de kasbah niet van de wijs brengen door gidsen die zeggen dat het verplicht is om hen mee te nemen. Het is niet zo groot dus verdwalen doe je niet. Zoek op zaterdag het plein op in de kasbah dat uitkijkt over het strand. Hippe creatieve jongeren verzamelen hier om samen muziek te maken of te schilderen.

Aan de andere oever van de Bouregreg rivier ligt de eeuwige rivaal van Rabat, de stad Salé. Deze stad uit de 11^e eeuw ving net als Rabat veel uit Andalusië gevluchte Moren op en rolde ongeveer gelijktijdig in de piraterij. Momenteel heeft Salé zich hervonden als centrum van de kunstnijverheid.

Zien en doen in Rabat

Kasbah des Oudayas: Een heerlijke Kasbah die je, zonder te verdwalen, zelf kan verkennen. Er hangt extra sfeer in het weekend wanneer straatmuzikanten en -artiesten het plein voorzien van livemuziek en vrolijke tekeningen en schilderijen;
Tour Hassan: Tour Hassan (1196) zou onderdeel moeten worden van één van de grootste moskeeën ter wereld. Maar de moskee werd nooit afgebouwd en een aardbeving zorgde ervoor dat alles wat wel was opgebouwd vernietigd werd. Alleen de Hassan toren is blijven staan;
Mausoleum van Mohammed V: Praktisch op hetzelfde terrein als de Tour Hassan is in 1971 het Mausolée Mohammed V gebouwd. Dit is een eerbetoon aan de vader van de Marokkaanse onafhankelijkheid. Hier ligt de in 1999 gestorven koning Hassan II;
Stranden van Rabat: Rabat heeft twee stranden die aan de monding van de rivier liggen, aan de kant van de kasba kun je zelfs surfen. Dankzij de lokale surfclub is er ook een lokale surfscene;
Souks: Stukken kleiner dan bijvoorbeeld de souks van Marrakesh zijn de souks van Rabat. Daardoor iets overzichtelijker. Net buiten de Kasba vind je alles waar Marokko bekend om staat. Schitterende muurkleden, felgekleurde stoffen en alles wat er maar van leer en hout gemaakt kan worden.

Zien en doen in de omgeving van Rabat

Sidi Bouknadel: De tropische tuin (Jardins Exotiques), met 1500 verschillende plantensoorten, is in 1951 aangelegd en tegenwoordig onderdeel van de staat;
Bos van Mamora: Ongeveer ter hoogte van Rabat is in het binnenland het 60 kilometer lange en 30 kilometer brede Bos van Mamora te vinden;
Casablanca: Mocht je nog geen genoeg hebben gekregen van Marokkaanse steden dan sta je vanuit Rabat zo in Casablanca, de meest westerse stad in Marokko.