Zonnepaneel camper

Dag- of zonlichtpanelen voor campers, welk paneel kies je?

Tijdens een zoektocht naar geschikte zonnepanelen kom je al snel twee verschillende termen tegen: daglichtpanelen en zonnepanelen (of zonlichtpanelen). De meningen over een daadwerkelijk verschil lopen uiteen. Zo sterk zelfs dat wij niet met zekerheid kunnen zeggen of er daadwerkelijk een verschil is. Sommige partijen gebruiken de termen door elkaar (voor dezelfde producten) andere zweren dat er een verschil tussen zit en dat een daglichtpaneel een betere opbrengst heeft bij ‘gewoon’ daglicht. Wanneer de panelen dus niet direct in de zon staan. Andere omschrijven het juist weer als een marketingtruc om een hogere prijs te rechtvaardigen. Het lijkt er dus op dat je niet voor een paneel hoeft te kiezen op basis van de benaming daglichtpaneel of zonnepaneel. Gelukkig kan je wel op basis van andere eigenschappen een keuze maken.

De techniek waarmee een zonnepaneel is opgebouwd verschilt namelijk wel. En hiermee ook de eigenschappen. Al kunnen we direct zeggen dat het verschil op een camper dak nihil is. Er zijn drie groepen onder te verdelen: Monokristallijn zonnepanelen, Polykristallijn zonnepanelen en Amorfe zonnepanelen. Een overzicht van de eigenschappen en voor- en nadelen.

Monokristallijn zonnepanelen

Vaak egaal zwart of donkerblauw. Bestaat uit één kristal. Heeft het hoogste rendement in direct licht.

• Voordelen: Hoogste rendement per m2 – Vooral effectief bij rechtstreekse lichtinval – Lange levensduur 25-30 jaar – Minder last van schaduw.
• Nadelen: Duurste optie – Worden sneller warm (minder rendement).

Polykristallijn zonnepanelen

De blauwachtige panelen met een schervenpatroon. Bestaat uit meerdere grove kristallen. Heeft een iets lager rendement.

• Voordelen: Beste prijs-kwaliteit verhouding – Vangen makkelijker onrechtstreeks zonlicht – Lange levensduur 25-30 jaar.
• Nadelen: Werkt minder goed in schaduw – Lager rendement per m2.

Amorfe zonnepanelen

Bevat geen kristallen waardoor ze flexibel en dus buigzaam zijn. Heeft het minste rendement maar wel het goedkoopste.

• Voordelen: Goedkoopste soort zonnepanelen – Betere opbrengst uit niet direct zonlicht (diffuus licht) – Minder last van schaduw – Flexibele toespassing.
• Nadelen: Lager rendement per m2 (tot 50%) – Kortere levensduur 15-25 jaar.

Hoewel de zwarte monokristallijn panelen het hoogste rendement per m2 hebben, hoef je hier niet te veel waarde aan te hangen. Dit is namelijk in de ideale situatie en aangezien de panelen (plat) op het dak van de camper komen is deze ideale setting er vaker niet dan wel. Aangezien de blauwe polykristallijn panelen makkelijker onrechtstreeks licht opvangen wordt er ook wel gesteld dat het jaarrendement van beide panelen ongeveer gelijk zijn. Kiezen tussen deze twee panelen is dan waarschijnlijk ook het beste te doen op basis van prijs of uitstraling. Wat nog wel een verschil kan maken in opbrengst is de fabrikant. Controleer daarom van tevoren hoe deze aangeschreven staat. Zo ben je verzekerd van jarenlange energie via de zon.

“Op het dak van Brutus hebben wij een groot egaal zwart monokristallijn daglichtpaneel geplaatst. De capaciteit is 300 Wh en laadt onze accu’s ook in de winter goed bij. Het rendement van opbrengst verschilt wel echt in de zomer en winter. We hebben dit paneel naast de specificaties ook om zijn look en prijs gekozen.”

Laadregelaar zonnepaneel acculader kiezen

Aangezien een zonnepaneel niet direct op een accu aangesloten kan worden is het gebruik van een laadregelaar noodzakelijk. Een laadregelaar wordt tussen het zonnepaneel en de huishoudaccu(‘s) geplaatst. De werking van een laadregelaar is vrij simpel, het zorgt ervoor dat een accu optimaal geladen wordt zonder dat deze kan beschadigen. De spanning van een zonnepaneel is namelijk variabel, en niet constant wat voor het opladen van een accu wel gewenst is. Een zonnepaneel laadregelaar doseert de stroom van het zonnepaneel richting de accu(‘s). Zo wordt de spanning vanaf het zonnepaneel afgestemd op dat van de accu en kan de laadregelaar in een bepaalde fase van het opladen (Bulk – tot 80%, Absorb – tot 90%, Float – tot 100%) de stroomsterkte bepalen voor de juiste laadmethode. Een goede laadregelaar beschermt de accu en maximaliseert de levensduur.

Om een accu te kunnen bijladen is er een hogere spanning nodig dan de spanning van de accu. Zonnepanelen van 12 volt leveren daarom in de regel 17 volt tot 22 volt (24 volt panelen het dubbele). Enkel door een hogere spanning kan de spanning van de accu verhoogt en dus bijgeladen worden. Er zijn twee verschillende laadregelaars te onderscheiden die het bijladen regelen: de MPPT- en PWM-laadregelaars.

PWM: Pulse Width Modulation een oudere maar simpele en effectieve techniek om energie uit het zonnepaneel naar de accu’s door te zetten. Het laden bij een PWM-laadregelaar begint zodra de spanning opgewekt door het zonnepaneel hoger is dan de accuspanning.

MPPT: Maximum Power Point Tracking is een nieuwere (maar duurdere) techniek die altijd de maximaal mogelijke energie uit het paneel haalt. Het laden begint pas bij een verschil tussen de accu en het zonnepaneel van minimaal +5 volt. Om een accu in rustspanning (12,5 V) bij te laden moet het paneel dus 17,5 volt leveren.

Let op: bij het aanschaffen van een laadregelaar (MPPT of PWM) is het belangrijk om rekening te houden met de maximale stroom die opgewekt kan worden door het zonnepaneel. Zorg dat de laadregelaar dit aankan, let hier ook goed op de spanning die verwerkt kan worden. Als je meerdere zonnepanelen (of een 24 volt paneel) in serie gaat schakelen kan de maximale waarde vaak weer lager zijn en kunnen er dunnere kabels gebruikt worden van het paneel naar de MPPT-laadregelaar. Koppel een laadregelaar altijd direct op de accu(s) zodat de stroom direct doorgevoerd wordt.

Het feit dat een MPPT-lader pas effectief werkt bij een spanningsverschil van +5 volt hebben deze laders soms moeite om de accu volledig vol te laden. Vooral ook omdat het zonnepaneel optimaal geplaatst moet zijn (t.o.v. de zon) om de maximale waarde te halen. Door de wisselende intensiteit dankzij bewolking of schaduw zakt de spanning onder deze waarde waardoor de regelaar stopt en de accu’s dus niet meer worden bijgeladen. Sommige dealers adviseren daarom om bij een enkel (kleiner) paneel met weinig maximaal spanningsverschil een PWM-regelaar te gebruiken. Bijvoorbeeld bij panelen onder de 100W.

Zit er wel voldoende spanningsverschil tussen het zonnepaneel, ofwel omdat het er meerdere in serie geschakeld zijn of van betere kwaliteit of hoger spanningsniveau (24 V) zijn, dan is een MPPT-laadregelaar wel interessant. Deze heeft namelijk een hoger rendement waardoor er tot 30% meer energie uit het zonnepaneel gehaald kan worden, zowel op zonnige dagen als dagen met weinig zon. Een MPPT-laadregelaar is duurder, maar zorgt dus wel voor een maximaal rendement en is daardoor de investering waard.

Let op: sluit het zonnepaneel en de laadregelaar pas aan als deze direct op de accu(s) gekoppeld kunnen worden. Wanneer het paneel al stroom opwekt maar deze stroom nog niet kwijt kan dan kunnen problemen en defecten ontstaan.

Tips bij het zonnepanelen plaatsen op het dak

Wij zijn voorstander van zonnepanelen op het dak. Uiteraard is het ook mogelijk om met losse verplaatsbare (klap)zonnepanelen te werken. Het grote voordeel van zonnepanelen op het dak voor ons is dat ze het altijd doen. Ook als je er zelf niet mee bezig bent. Tijdens het rijden, tijdens het boodschappen doen, etc. Hoewel de piekopbrengst door de niet ideale hoek inderdaad minder is, hebben ze wel de gehele dag opbrengst. Daarom dat we hier een handleiding voor het plaatsen van zonnepanelen op het dak van de camper bijvoegen. We gebruiken hoekprofielen om het paneel te bevestigen maar het is ook mogelijk om het paneel op bijvoorbeeld een roofrack of imperiaal te plaatsen. Wil je echt next level gaan gebruik dan een constructie met gasveren zodat je het zonnepaneel kunt stellen. In de laatste gevallen kan je ons stappenplan gedeeltelijk gebruiken.

“Eerlijk is eerlijk, het is relatief makkelijk om zelf een zonnepaneel te plaatsen. Wij keken er een beetje tegenop maar uiteindelijk zat het paneel er met ongeveer twee uur op, was alles aangesloten en waren we zelfvoorzienend!”

1. Bepaal de locatie van het paneel. Test ook of deze locatie daadwerkelijk werkt met de hoekprofielen (of andere gekozen manier van bevestigen). Zonder direct de lijm te gebruiken. Bepaal waar de dak doorvoer geplaatst wordt. Deze moet zowel buiten als binnen logisch geplaatst worden (voor de kabeldoorvoer).
2. Teken de locatie van de hoeksteunen af. Doe dit met het zonnepaneel op zijn plek (eventueel al bevestigd in de hoeksteunen) zodat je zeker weet dat de steunen op de juiste afstand van elkaar staan. Teken de locatie van de dakdoorvoer uit.
3. Bevestig kabels aan het paneel. De meeste zonnepanelen hebben een aansluitdoos (aan de achterzijde) open deze en sluit de plus (+) en min (-) draad aan op de kabels die naar de laadregelaar worden doorgevoerd (gebruik minimaal 2 x 4 kwadraat aansluitkabels maar bereken de minimale draaddoorsnede na met de afstand die de kabels in jouw situatie afleggen naar de laadregelaar).
4. Boor het gat voor de dakdoorvoer. Om te voorkomen dat metaalschilvers straks in de lijm komen maken we nu het gat voor de twee kabels. Vanaf hier gaan de kabels naar de laadregelaar. Dus zorg ervoor dat de kabels dik genoeg zijn voor de afstand, en mooi weggewerkt kunnen worden.
5. Maak het dak en de hoeksteunen klaar voor verlijming. Schuur zowel het dak als de hoeksteunen goed op, zorg voor groeve waar de lijm zich aan kan hechten. In de hoeksteunen kunnen ook met een schroevendraaien of stanleymes groeven gemaakt worden. Doe hetzelfde met de dakdoorvoer.
6. Maak het dak en de hoeksteunen stof- en vetvrij. Zorg ervoor dat er geen stof of vet meer op de te verlijmen delen zit. Dit kan met St Marc of een andere ontvetter. Laat daarna beide delen goed opdrogen. Doe dit ook alvast voor de dakdoorvoer en zijn locatie.
7. Zonnepaneel plaatsen op metalen dak? Breng dan eerst Sika 210T primer aan, dit helpt om de hechting te verbeteren. Breng dit eventueel ook aan op de hoeksteunen en de dakdoorvoer. Laat het drogen zoals in de gebruiksaanwijzing is omschreven.
8. Plaats het zonnepaneel in de hoeksteunen. Boor de gaten in de hoeksteunen op voor de dikte van de te gebruiken RVS schroeven of RVS bouten, revetten en moeren. Zet daarna het zonnepaneel vast in de hoeksteunen. Zodat het zonnepaneel straks direct op de juiste plek zit als de steunen worden verlijmd op het dak.
9. Verlijm de hoeksteunen (en het paneel) op het dak. Het paneel kan weer terug het dak op, dit keer gaan we hem verlijmen. Gebruik hier Sikaflex 252 voor (zwart of wit). Gebruik voldoende Sikaflex en haal overbodige resten langs de randen weg. Eventueel kan er gekozen worden om de hoeksteunen via parkers of schroeven extra aan het dak te bevestigen. Dit geeft extra risico op lekkages maar de gaten kunnen direct gevuld worden met de gebruikte Sikaflex (check altijd zelf of de Sikaflex 252 de geschikte lijm is voor het materiaal van jouw dak en hoeksteunen).
10. Laat de Sikaflex 252 uitharden. We nemen deze hier voor de zekerheid vast op, uiteraard kan je ondertussen verder met de volgende stappen. Maar pas op dat je het paneel niet per ongeluk verplaatst. Er wordt geadviseerd om de Sikaflex 252 bij een omgevingstemperatuur van minimaal 15 graden Celsius te laten uitharden voor een goede hechting.
11. Voer de kabels door de dakdoorvoer. Trek de kabels door de waterdichte dakdoorvoer en door het geboorde gat. Draai de wartel door de doorgevoerde kabel (één per doorgang) en maak het geheel waterdicht. Lijm de dakdoorvoer met Sikaflex 252, maak het indien nodig nog stof- en vetvrij.
12. Trek de kabel tot de locatie van de laadregelaar. Zorg bij het aansluiten dat eerst de kabels van de laadregelaar naar de accu zijn aangesloten (anders kan de laadregelaar de stroom niet kwijt). Neem ook een zekering op in de plus (+) kabel van de laadregelaar naar de accu. Daarna kunnen de kabels van het zonnepaneel worden aangesloten op de laadregelaar.
13. Het werkt. Als het goed is. Test de set-up en kijk of de accu(‘s) inderdaad geladen worden.

Tip: blijf de bevestiging van het paneel controleren. Zeker in de eerste maanden maar ook daarna. De ondergrond kan ervoor zorgen dat de lijm niet goed gehecht is en een rondvliegend zonnepaneel op de snelweg is voor niemand leuk.