Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog

Een niet te missen litteken

De Tweede Wereldoorlog heeft ook in Frankrijk diepe sporen achtergelaten. Monumenten ter herdenking zijn door heel Frankrijk te vinden. Maar de meeste zijn in Normandië te bezoeken. Als je eenmaal op een landingsstrand staat word je er stil van als je je realiseert wat zich daar allemaal heeft afgespeeld.

Wij – Lars, Dasja & Ninja – Reizen In onze zelfbouw camper. Sinds 2015 delen we praktische tips en info uit eigen ervaring zodat jij goed voorbereid op pad kunt. Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief of leer meer over ons.

Twee oorlogen volgen elkaar snel op in Frankrijk. Nog maar net bekomen van de Eerste Wereldoorlog en weer werd er oorlog verklaard aan Frankrijk. Tijdens een vakantie in Frankrijk is het haast onmogelijk om niet in aanraking te komen met iets wat hieraan doet herinneren. Om een beter beeld te schetsen van de impact van de Tweede Wereldoorlog op Frankrijk wordt die hier kort samengevat. Voor diepgaande informatie wordt doorverwezen naar andere websites.

De Tweede Wereldoorlog in Frankrijk

Rond 1930 verkeert de wereld in een economische crisis en Duitsland wordt het hardst getroffen. Het land was sterk afhankelijk van export en moest flink betalen voor de Eerste Wereldoorlog waarvan het de schuld kreeg. Door o.a. deze omstandigheden kon Hitler in 1933 de macht grijpen. Door iedereen aan het werk te zetten, wist hij de Duitsers uit de crisis te helpen. Dat al het werk in dienst stond van oorlogsvoering was toen niet duidelijk. Meer over de eerste jaren is hier te vinden.

De Tweede Wereldoorlog begint pas echt als Duitsland een pact sluit met Rusland, waarin beide aangeven elkaar niet aan te vallen. Hierdoor kan Duitsland in september 1939 ongestoord Polen binnenvallen. Nog geen half jaar later, april 1940, valt Duitsland Noorwegen en Denemarken aan. Nu er vanuit het noorden en westen geen gevaar meer is verplaatst het leger zich naar het zuiden en oosten. Op 10 mei 1940 voert Duitsland de zogenoemde Blitzkrieg uit, onverwacht valt het binnen enkele dagen Frankrijk, België en Nederland binnen.

Groot-Brittannië voert een reddingsactie uit wat onder meer aanleiding was voor Italië om de oorlog te verklaren aan Frankrijk en Groot-Brittannië.

Frankrijk niet helemaal in Duitse handen

Opmerkelijk is dat, in tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, niet heel Frankrijk is veroverd door de Duitsers. Frankrijk heeft zich in 1940 overgegeven, maar heeft hierbij een deel uit handen weten te houden van de Duitsers. Al kregen de Duitsers wel het grootste deel (ongeveer drie vijfde; Noord-Frankrijk en de gehele Franse Atlantische kust). Hiermee hoopte de Franse regering de Franse soevereiniteit niet te veel te schaden. De Duitsers stichten een nieuwe regering in Vichy, hierdoor kwam het Duitse gedeelte dan ook snel als Vichy France te boek te staan. In de “nieuwe” Franse staat huist de eigenlijke Franse regering, komt het verzet op (welke een belangrijke rol speelt tijdens D-Day) en hergroepeert Frankrijk zijn legers. De Franse marine had hier zijn grootste basis, dit zorgde bijna voor een oorlog met Groot-Brittannië.

Als Hitler in 1941 het non-aggression pact verbreekt door Rusland aan te vallen, wordt ook Rusland betrokken in de Tweede Wereldoorlog. Niet veel later zijn ook de Verenigde Staten betrokken door een aanval van de Japanners op Pearl Harbor waarna de Italianen en Duitsers ook de VS de oorlog verklaren.

Tip: Er zijn veel boeken (ook romans) geschreven over de Tweede Wereldoorlog. Wil je hier nog meer over weten? Bekijk dan welke boeken je interesse wekken.

De lessen voorafgaand aan D-Day

In 1942 leren de geallieerde een pijnlijke les tijdens de eerste bevrijdingsactie van Frankrijk. Britse en Canadese troepen proberen de havenstad Dieppe te bevrijden, maar lopen zich stuk op de Duitse verdediging. De les die hier is geleerd, komt later tijdens de D-Day landingen van pas. Maar ook de gevechten en overwinningen, in Noord-Afrika leren de geallieerden over de Duitse manier van oorlogvoering. In 1943 wordt de druk op Duitsland opgevoerd als Amerikaanse en Britse bommenwerpers dag en nacht Duitse steden bestoken.

Als de geallieerden voor de tweede keer een invasie opzetten vanuit zee (ook wel een amphibious invasion genoemd) hebben ze meer succes. Sicilië wordt veroverd door Amerikaanse, Canadese en Britse troepen. Dagen daarna wordt het Italiaanse vaste land aangevallen en Italië geeft zich over.

Er worden verschillende benamingen gebruikt om de invasie te omschrijven, D-Day is de dag van de invasie, 6 juni 1944. Operation OVERLORD is de gehele bevrijding van Europa, die begon met D-Day.

Toffe bezienswaardigheden Ontdek de cultuur

Tekst gaat hieronder verder!

D-Day

Eind 1943 zijn er afspraken gemaakt tussen Roosevelt (USA), Churchill (UK) en Stalin (Rus) om het Europese vasteland in het voorjaar van 1944 binnen te vallen. Dit zou op 4 juni 1944 gebeuren, maar door weersomstandigheden besluit Roosevelt dit een dag uit te stellen. Vanaf maart wordt de Franse kust gebombardeerd om zo de landingsstranden te isoleren. Ook op 5 juni blijkt het weer erg slecht, maar doordat er een korte heldere periode is, wordt er besloten de invasie door te zetten. Anders zou dit betekenen dat er minimaal een maand overheen zou gaan. De datum was gekozen om optimaal gebruik te maken van de regels van de natuur; de maan was vol waardoor het water tijdens eb op het laagste punt zou komen en dat was gunstig voor de landing.

Het Franse verzet speelt een belangrijke rol voorafgaand aan de landingen. Via de radio (BBC) kregen zij hun orders door. In de nacht voor de landingen voert het verzet bijna 1.000 sabotage-acties uit ter voorbereiding van de invasie.

Voorafgaand aan de ruim 20.000 Amerikaanse en Britse parachutisten zijn nep-parachutisten, ook wel Rupert genoemd, als afleiding boven de Duitsers losgelaten. In het donker was Rupert niet te onderscheiden van echte parachutisten. Vervolgens zijn de echte parachutisten achter de vijandelijke linie gedropt. Sommige met zweefvliegtuigen, andere vanuit normale vliegtuigen. Een goed beeld hiervan is te krijgen bij Pegasus Bridge waar ook de eerste D-Day slachtoffers zijn gevallen. Daarna werden de stranden hevig gebombardeerd om de landingen zo veilig mogelijk te laten zijn. Om een beeld te vormen, 1.200 oorlogsschepen lagen voor de Franse kusten.

Vanaf 06:00 uur komen de eerste troepen aan land, sommige ver van hun bedoelde positie. Maar het grote deel komt aan op één van de volgende stranden; Utah, Omaha, Gold, Juno of Sword. Even lijkt de operatie in het water te vallen als de Amerikanen hevige verliezen lijden op Omaha Beach. Maar het lukt om ook hier door te breken. Rustig aan wordt er naar het binnenland getrokken en Hitler’s Atlantic Wall heeft welgeteld één dag stand gehouden.

In de dagen daarna groeperen de troepen en worden de voorraden aangevuld. Maar de Duitsers verdedigen zich sterk maar kunnen geen stand houden tegen de geallieerden die een gezamenlijk front hebben gecreëerd. Eind juni wordt Cherbourg pas bevrijd, en het zou nog een maand duren voordat ook Caen uit Duitse handen is. Daarna gaat het sneller, de Amerikanen weten met missie COBRA door de Duitse linies heen te breken en nog geen maand later, 25 augustus 1944, is Parijs bevrijd. Daarna wordt de rest van Europa bevrijd met natuurlijk Nederland op 5 mei 1945 waarop de vrede snel volgt, Hitler pleegt zelfmoord op 8 mei 1945.

Zelf ervaren?

Monumenten ter herdenking aan de Tweede Wereldoorlog zijn door heel Frankrijk te vinden. Maar de meeste zijn logischerwijs te vinden in Normandië. Hier werden zowel Frankrijk als de geallieerden het hardst getroffen. De belangrijkste monumenten en musea zijn in Normandië gevestigd.

Landingsstranden: Utah, Omaha, Gold, Juno en Sword Beach zijn de stranden waarop de invasie startte. Op de stranden zelf herinnert vrij weinig nog aan deze dag, maar net daarachter des temeer. Het American War Cementery bijvoorbeeld, met een uitgebreid visitors centre die de oorlog goed in kaart brengt.

Caen: In Caen zit een van de grootste Musea, Mémorial de Caen, dat een bezoek meer dan waard is. Let wel op, er wordt hier diep ingegaan op de oorlog, even een kort bezoekje daar is dit museum niet geschikt voor. Bezoek bijvoorbeeld de Pegasus Bridge voor een korter bezoek.

Arromanches: Net na de landing is hier de belangrijkste haven naartoe gesleept vanuit Engeland en het meeste materieel is hier aan land gekomen. Resten hiervan zijn nog steeds zichtbaar. Maar ook Arromanches 360 is een aanrader!

Kijktip: The Longest Day geeft een goed beeld van een deel van de voorbereiding op D-Day. Hoewel de film erg gedateerd is, komen de gebeurtenissen het beste overeen. Het waargebeurde verhaal Saving Private Ryan is wat opgeleukt, maar de manier waarop de landing in beeld wordt gebracht is het bekijken waard.